وقتی صحبت از جاذبههای گردشگری تفلیس به میان میآید، اولین تصویری که در ذهن بسیاری از گردشگران نقش میبندد، پلی شیشهای–فولادی است که همچون یک روبان نورانی بر فراز رود کورا میدرخشد. پل صلح تفلیس (The Bridge of Peace) تنها یک گذرگاه شهری نیست؛ بلکه روایتی معمارانه از تلاش گرجستان برای پیوند گذشته و آینده، سنت و مدرنیته، و هویت تاریخی با چشمانداز توسعهطلبانه امروزی است.
این پل ۱۵۰ متری که در ۱۰ مه ۲۰۱۰ افتتاح شد، بیدرنگ به یکی از شناختهشدهترین نمادهای شهری تفلیس تبدیل شد. حضور پررنگ آن در عکسهای گردشگران، بروشورهای تبلیغاتی، و حتی معرفی رسمی شهر، نشان میدهد که چگونه یک اثر معماری میتواند نقش یک سفیر فرهنگی را برعهده گیرد.
در این گزارش بلند، به بررسی تاریخچه، طراحی، اهمیت شهری، واکنشها و نقش پل صلح در اقتصاد گردشگری گرجستان میپردازیم؛ پلی که داستانش بسیار بزرگتر از ابعاد فیزیکیاش است.
پیوند دو سوی شهر: فلسفۀ وجودی پل
تفلیس شهری است که در طول تاریخ، میان جهان قدیم و جدید، شرق و غرب، و سنت و توسعهگرایی قرار داشته است. بخش قدیمی شهر با کوچههای سنگفرش، حمامهای گوگردی، خانههای چوبی بالکندار و قلعه تاریخی ناریکالا، یادگار گذشته است. در مقابل، بخش مدرن شهر با مراکز خرید، ساختمانهای شیشهای، و پارکهای بازسازیشده قرار دارد.
پل صلح درست در میان این دو جهان ایستاده است؛ جایی که شهر تصمیم گرفت دست در دست آینده بگذارد بیآنکه پشت به گذشته کند.
هدف اصلی از ساخت این پل، ایجاد ارتباطی روان و سریع میان بخش قدیمی و جدید تفلیس بود، اما مقامات شهری به دنبال چیزی فراتر از یک مسیر پیادهرو بودند. آنها خواستند که این سازه، پیامآور دورهای جدید برای کشور باشد: پیام صلح، اتحاد، و بازگشت گرجستان به صحنه جهانی پس از سالهای پرتلاطم دهه ۹۰ میلادی.
پل صلح گرجستان
معمار نامدار ایتالیایی پشت یک شاهکار شهری
طراحی پل صلح به میشل دلوچی (Michele De Lucchi)، معمار پرآوازه ایتالیایی سپرده شد؛ هنرمندی که نامش با پروژههای مهمی مانند ساختمان ریاست جمهوری گرجستان و وزارت امور داخلی گرجستان گره خورده است.
دلوچی از همان ابتدا تأکید داشت که پل باید نمادی از «انعطاف، شفافیت، امید و حرکت» باشد؛ مفاهیمی که در فرم موجدار و پویا، سقف شیشهای خمیده، و سازه فولادی سبک اما مقاوم پل به خوبی دیده میشود.
سقف هلالی شکل پل که به یک شیشهخانه مدرن شباهت دارد، از هزاران قطعه شیشهای و سازههایی فولادی ساخته شده است. تمام اجزا با دقت فراوان در ایتالیا تولید و سپس به تفلیس منتقل شدهاند؛ فرآیندی که کیفیت ساخت را تضمین و هماهنگی کامل میان قطعات را ممکن ساخت.
نورپردازی که پل را به یک اثر هنری شبانه تبدیل میکند
اگر سازه پل صلح را به عنوان بدن آن در نظر بگیریم، بدون تردید نورپردازی خیرهکنندهاش روح آن است. طراحی نور این پل را فیلیپ ماتینود، هنرمند فرانسوی انجام داده؛ فردی که در پروژههای بزرگ نورپردازی در اروپا شناختهشده است.
در شب، پل صلح بیش از آنکه یک مسیر عبور باشد، یک مجسمه نورانی عظیم است. هزاران LED هوشمند در سقف و لبههای پل نصب شدهاند و به صورت برنامهریزیشده پیامهای الهامبخش پخش میکنند. گفته میشود این LEDها الگوهای نوری به شکل «کدهای مورِس» نمایش میدهند که واژه «زندگی» را تکرار میکند؛ جزئی ظریف اما معنادار که نشان میدهد هدف، تنها زیبایی نبوده بلکه انتقال پیامی انسانی نیز مدنظر قرار گرفته است.
بسیاری از گردشگران معتقدند تجربه عبور از پل صلح در شب همانند قدمزدن در یک تونل نورانی است؛ تجربهای که به بخشی جداییناپذیر از بازدید تفلیس تبدیل شده.
چرا پل صلح اینقدر مشهور شد؟
موفقیت جهانی پل صلح تصادفی نبود؛ بلکه حاصل ترکیبی از زمان مناسب، طراحی خاص، و نیاز شهری بود. دلایل محبوبیت آن را میتوان چنین برشمرد:
۱. طراحی متفاوت در میان سازههای سنتی تفلیس
ترکیب معماری مدرن با بافت تاریخی شهر، تضادی جذاب به وجود آورده است. حضور یک سازه شیشهای مدرن روی رودخانهای که شهر قرنها اطراف آن شکل گرفته، توجه هر رهگذری را به خود جلب میکند.
۲. دسترسی سریع به جاذبههای مهم
پل صلح درست در میان مسیر پیادهروی گردشگران قرار دارد و پارک ریکه، قلعه ناریکالا، محله آبانبارها، تلهکابین تفلیس، و میدان آزادی را به هم متصل میکند. همین موقعیت ویژه، باعث شده روزانه هزاران نفر از آن عبور کنند.
۳. استفاده گسترده در تبلیغات گردشگری
تقریباً تمام بروشورها، فیلمهای تبلیغاتی، و پوسترهای گردشگری گرجستان تصویر پل صلح را به عنوان نماد کشور استفاده میکنند.
۴. تبدیلشدن به مقصد عکاسی
بهویژه در شب، وقتی نورها روشن میشوند، پل صلح به یکی از بهترین سوژههای عکاسی شهر تبدیل میشود.
پل صلح تفلیس شاهکاری از معماری مدرن
فرایند ساخت: از ایده تا افتتاح
گرجستان در اوایل دهه ۲۰۰۰ پس از سالها کشمکش داخلی، تصمیم گرفت با یکسری اصلاحات اقتصادی و توسعهای، چهرهای جدید از خود به جهان نشان دهد. پروژههای عمرانی متعدد از جمله بازسازی بناهای تاریخی، ایجاد پارکهای مدرن و ساخت سازههای شهری آغاز شد.
پل صلح بخشی از همین برنامه نوسازی بود.
در سال ۲۰۰۸ طراحی پل به میشل دلوچی سپرده شد. او طرحی ارائه داد که با استانداردهای جهانی سازگاری داشت اما در عین حال نمادین، منحصربهفرد و متناسب با هویت تفلیس بود.
پس از تأیید طرح، ساخت تمام قطعات در کارخانههای پیشرفته ایتالیا آغاز شد. این تصمیم به علت نیاز به جوشکاریهای دقیق و تکنولوژیهای مواد بود که در آن زمان در گرجستان بهطور کامل فراهم نبود.
سرانجام همه قطعات شمارهگذاری و با کشتی و سپس کامیون به تفلیس منتقل شدند. مونتاژ نهایی در کنار رود کورا انجام شد و سرانجام پل صلح در ۱۰ مه ۲۰۱۰ به شکل رسمی افتتاح شد و از همان روز نخست با استقبال گسترده روبهرو شد.
واکنشها: میان تحسین و نقد
هیچ سازه شهری بزرگی بدون نقد نمیماند و پل صلح نیز استثنا نبود. هرچند بسیاری از منتقدان داخلی، طراحی مدرن آن را در تضاد با بافت تاریخی شهر میدانستند، اما موافقان معتقد بودند این تضاد بخشی از جذابیت تفلیس جدید است.
دیدگاه موافقان
-
نمادی مناسب برای گرجستان مدرن
-
کمک به رونق گردشگری
-
کیفیت بالای ساخت
-
تبدیلشدن به یک مسیر مهم پیادهروی شهری
-
ایجاد فضایی برای هنر، نور و تجربه بصری
گفتوگو با منتقدان
برخی منتقدان بر این باور بودند که معماری شیشهای و فولادی پل با معماری سنتی شهر همخوانی ندارد. اما تجربه سالهای اخیر نشان داده که شهر توانایی هضم این ترکیب را داشته و پل اکنون بخشی طبیعی از سیمای تفلیس محسوب میشود.
ارتباط با هویت فرهنگی و اجتماعی گرجستان
نام «پل صلح» تنها یک نام شاعرانه نیست؛ بلکه حامل پیام سیاسی و اجتماعی است. گرجستان که در دهههای گذشته کشمکشهایی با همسایگان و چالشهای اقتصادی و داخلی داشته، میخواست با این پل تصویری متفاوت از خود به جهان مخابره کند: تصویری از یک ملت آرام، مهماننواز و آیندهنگر.
پل صلح نهتنها توریستها را جذب کرد، بلکه به نقطهای برای تجمعهای هنری، برگزاری نمایشگاههای کوچک خیابانی و حتی اجرای موسیقی تبدیل شد. به نوعی میتوان گفت این پل از یک سازه مهندسی به فضایی اجتماعی تبدیل شده است.
نقش اقتصادی پل در گردشگری تفلیس
آمارهای سازمان گردشگری گرجستان نشان میدهد که از سال ۲۰۱۰ تا امروز، پل صلح یکی از سه جاذبه پربازدید تفلیس بوده است.
این به معنای:
-
افزایش رونق کسبوکارهای محلی اطراف پل
-
رشد رستورانها و کافهها در محدوده پارک ریکه
-
افزایش تردد توریستها در محلههای تاریخی
-
ارتقای تصویر تفلیس در رسانههای بینالمللی
علاوهبراین، پل صلح باعث شده بخش قدیمی تفلیس که پیشتر نسبتاً خلوت بود، به یکی از پرترددترین مناطق شهر تبدیل شود.
پل صلح در شب؛ تجربهای که نباید از دست داد
اگر کسی فقط در روز از پل بازدید کند، شاید زیبایی سازه را درک کند اما قطعاً ماهیت کامل آن را نخواهد دید. پل صلح با تاریکشدن آسمان زنده میشود. نورها روشن میشوند و پل به یک ابر درخشان بر فراز رود کورا تبدیل میشود.
بازتاب نورها روی آب، جریان آرام رود، موسیقی خیابانی هنرمندان محلی و منظره قلعه ناریکالا در پسزمینه، تجربهای خلق میکند که کمتر جای دیگری شبیه آن دیده میشود. بسیاری از گردشگران این صحنه را یکی از «رمانتیکترین منظرههای تفلیس» توصیف میکنند.
نگاهی مهندسی به ساختار پل
برای علاقهمندان به مهندسی، پل صلح نمونهای جذاب از استفاده هوشمندانه از شیشه و فولاد است.
-
طول پل: ۱۵۶ متر
-
عرض پل در بخش میانی: حدود ۵ متر
-
تعداد قطعات شیشه سقف: بیش از ۱۲۰۰ قطعه
-
تعداد پنلهای LED: حدود ۴۸۰۰ عدد
-
سازه فولادی: چند صد تن فولاد با مقاومسازی ویژه
طراحی سقف به گونهای انجام شده که در برابر وزش بادهای شدید و تغییرات دمایی مقاومت بالایی داشته باشد. همچنین شیشههای مورد استفاده دارای استانداردهای ضدضربه هستند.
پل صلح؛ از گذرگاه تا مقصد گردشگری
در ابتدا این پل صرفاً مسیری برای عبور پیادهها بود، اما به مرور زمان خود به یک مقصد گردشگری مستقل تبدیل شد. گردشگران معمولاً ۲۰ تا ۴۵ دقیقه روی پل میمانند، عکس میگیرند، از منظره لذت میبرند یا در ساعتهای پایانی روز منتظر روشنشدن چراغها میمانند.
در اطراف پل نیز چندین جاذبه مهم قرار دارد:
-
پارک ریکه؛ محل برگزاری جشنوارهها
-
تلهکابین تفلیس؛ اتصال به قلعه ناریکالا
-
محله حمامهای سولفور
-
خیابانهای قدیمی با معماری چوبی
-
کلیساهای تاریخی
همین نزدیکی باعث شده پل نقطه شروع یا پایان اکثر تورهای پیادهروی شهری باشد.
جمعبندی
پل صلح تفلیس فقط یک پل نیست؛ این سازه یک بیانیه شهری است. گرجستان با این پل خواست نشان دهد که گذشته و آیندهاش میتوانند در کنار هم معنا پیدا کنند.
هرچند پل صلح از نظر ابعاد کوچکتر از سازههای عظیم جهانی است، اما تأثیر آن بر تصویر و هویت تفلیس بسیار بزرگ بوده. امروز این پل یکی از محورهای اصلی گردشگری، نماد معماری نوین شهر و مکانی برای حضور اجتماعی شهروندان و گردشگران است.
شاید بهترین توصیف از پل صلح را یکی از گردشگران خارجی ارائه کرده باشد: «این پل فقط دو سوی رودخانه را به هم وصل نکرد؛ بلکه دو روح تفلیس را، گذشته و آیندهاش را، به هم پیوند داد.»
دیدگاه خود را ثبت کنید
تمایل دارید در گفتگوها شرکت کنید؟در گفتگو ها شرکت کنید.