یونسکو تفلیس را پایتخت جهانی کتاب ۲۰۲۱ نامگذاری کرد

در ژوئن سال ۲۰۱۹، کمیته جهانی کتاب وابسته به یونسکو در نشستی در سوئیس تصمیمی گرفت که نام پایتخت گرجستان را در تاریخ فرهنگی جهان ثبت کرد. بر اساس این تصمیم، «تفلیس» به عنوان پایتخت جهانی کتاب در سال ۲۰۲۱ معرفی شد؛ افتخاری که هر سال تنها به یک شهر تعلق می‌گیرد و هدف آن ترویج فرهنگ کتابخوانی، تقویت صنعت نشر، و گسترش دسترسی عمومی به کتاب در سطح جهانی است.

این برنامه که زیر نظر یونسکو و با همکاری انجمن بین‌المللی ناشران (IPA) و فدراسیون بین‌المللی انجمن‌های کتابخانه‌ای (IFLA) برگزار می‌شود، از سال ۲۰۰۱ آغاز شده و تاکنون شهرهایی چون مادرید، آتن، آمستردام، شارجه و کوالالامپور این عنوان را کسب کرده‌اند. اما انتخاب تفلیس، نقطه عطفی برای قفقاز و به‌ویژه گرجستان بود؛ کشوری که در سال‌های اخیر تلاش کرده است هویت فرهنگی خود را با فناوری‌های نوین و دسترسی دیجیتال پیوند دهد.

تمرکز بر فناوری و نوآوری در خدمت کتاب

موضوع محوری برنامه پایتخت جهانی کتاب در تفلیس، «خواندن به‌عنوان نیروی آینده» بود. تمرکزی که نه‌تنها بر گسترش عادت کتابخوانی در میان جوانان، بلکه بر استفاده از فناوری‌های مدرن به‌عنوان ابزارهای جذاب آموزشی و فرهنگی تأکید داشت.

برنامه‌های سال ۲۰۲۱ شامل مجموعه‌ای از پروژه‌های گسترده و پایدار بود:

• برگزاری جشنواره‌های کتاب برای کودکان و نوجوانان؛

• ایجاد فضاهای عمومی جدید برای مطالعه و کتاب‌خوانی؛

• پروژه‌های دیجیتالی برای تبدیل کتاب‌های کلاسیک گرجی به بازی‌های تعاملی؛

• بازسازی و دیجیتالی‌سازی اولین انتشارات گرجستان به‌عنوان بخشی از میراث فرهنگی این کشور.

این رویکرد نوآورانه، نماد تلاقی سنت و مدرنیته بود؛ جایی که گرجستان با تکیه بر پیشینه ادبی غنی خود، تلاش کرد با بهره‌گیری از فناوری‌های جدید، نسل جدیدی از خوانندگان را به دنیای کتاب دعوت کند.

منبع: en.unesco.org

آغاز رسمی جشن از ۲۳ آوریل، روز جهانی کتاب

برنامه‌های رسمی از ۲۳ آوریل ۲۰۲۱، هم‌زمان با روز جهانی کتاب و حق مؤلف، آغاز شد. در این روز تفلیس شاهد رویدادهایی فرهنگی و هنری متنوع بود: از افتتاح نمایشگاه‌های کتاب در میدان آزادی گرفته تا اجرای موسیقی خیابانی، نشست‌های ادبی و سخنرانی نویسندگان برجسته گرجی و بین‌المللی.

در طول یک سال، ده‌ها برنامه فرهنگی در سراسر شهر برگزار شد. کتابخانه‌های عمومی به مکان‌هایی زنده و پویا تبدیل شدند و مدارس و دانشگاه‌ها میزبان کارگاه‌هایی با محوریت خواندن و نوشتن بودند. در همین زمان، نهادهای فرهنگی و انتشارات گرجی با همکاری یونسکو، برنامه‌هایی برای ترجمه آثار ادبی گرجی به زبان‌های دیگر و معرفی نویسندگان گرجی در عرصه جهانی به اجرا گذاشتند.

اهمیت انتخاب تفلیس برای گرجستان

برگزیده شدن تفلیس به عنوان پایتخت جهانی کتاب نه تنها افتخاری فرهنگی، بلکه گامی استراتژیک برای تقویت جایگاه گرجستان در عرصه بین‌المللی به‌شمار می‌رفت.
شهردار تفلیس، کاخا کالادزه، در واکنش به این انتخاب گفت:

«این تصمیم افتخار و احترامی بزرگ برای شهر ماست. این نخستین بار بود که در چنین رقابتی شرکت می‌کردیم و موفق شدیم در میان شهرهای بزرگ جهان جایگاهی درخشان به دست آوریم.»

این موفقیت برای کشوری که در دهه‌های گذشته مسیر پرچالشی از بازسازی فرهنگی، اقتصادی و سیاسی را پشت سر گذاشته، معنایی فراتر از یک عنوان نمادین داشت. تفلیس با این انتخاب توانست چهره‌ای فرهنگی و مترقی از خود به جهان نشان دهد؛ شهری که در عین حفظ میراث تاریخی خود، با سرعتی چشمگیر به سمت دیجیتالی شدن و مدرن‌سازی حرکت می‌کند.

تأثیر اقتصادی و گردشگری

برگزاری برنامه‌های مرتبط با پایتخت جهانی کتاب، تأثیر قابل توجهی بر اقتصاد محلی و صنعت گردشگری تفلیس داشت. شهرداری تفلیس اعلام کرد که انتظار می‌رود در پی این رویداد، تعداد گردشگران فرهنگی افزایش یابد.
به گفته کارشناسان، نمونه‌های مشابه نشان داده‌اند که چنین برنامه‌هایی می‌توانند به رونق قابل توجهی در بخش گردشگری فرهنگی منجر شوند. برای مثال، زمانی که آمستردام عنوان پایتخت جهانی کتاب را کسب کرد، شمار گردشگران آن سال نزدیک به دو میلیون نفر افزایش یافت.

در تفلیس نیز، موزه‌ها، کتابفروشی‌ها، و کافه‌های ادبی شاهد حضور پررنگ‌تری از بازدیدکنندگان داخلی و خارجی بودند. از سوی دیگر، صنعت چاپ و نشر کشور نیز با حمایت دولت و نهادهای فرهنگی جانی تازه گرفت و ناشران گرجی توانستند ارتباطات جدیدی با بازارهای منطقه‌ای و بین‌المللی برقرار کنند.

جایگاه گرجستان در میراث ادبی جهانی

گرجستان، کشوری با پیشینه‌ای چند هزار ساله در ادبیات، از دیرباز میزبان سنت‌های شفاهی و مکتوب غنی بوده است. از آثار کلاسیکی چون «شوالیه در پوست پلنگی» (اثر شوتا روستاولی، قرن دوازدهم میلادی) گرفته تا نویسندگان معاصر همچون نودار دومبادزه و آکا مورچیلادزه، ادبیات گرجی همواره نقشی بنیادین در شکل‌دهی به هویت فرهنگی این ملت ایفا کرده است.

انتخاب تفلیس به‌عنوان پایتخت جهانی کتاب، نوعی تأیید جهانی بر این میراث ادبی بود. یونسکو در بیانیه خود تأکید کرد که طرح پیشنهادی تفلیس به دلیل «ترکیب خلاقانه فناوری و ادبیات برای تقویت فرهنگ مطالعه در میان جوانان» مورد تحسین قرار گرفته است.

پیشینه و اهداف برنامه پایتخت جهانی کتاب

یونسکو از سال ۲۰۰۱ برنامه «پایتخت جهانی کتاب» را آغاز کرد تا شهرهایی را که پروژه‌های قابل توجهی برای ترویج کتاب و خواندن ارائه می‌دهند، مورد تقدیر قرار دهد.
هر سال کمیته‌ای متشکل از نمایندگان سه نهاد — یونسکو، انجمن بین‌المللی ناشران (IPA) و فدراسیون بین‌المللی انجمن‌های کتابخانه‌ای (IFLA) — پیشنهادهای شهرهای مختلف را بررسی می‌کند.

پایتخت‌های پیشین این برنامه عبارت‌اند از:

• آتن، یونان (۲۰۱۸)

• شارجه، امارات متحده عربی (۲۰۱۹)

• کوالالامپور، مالزی (۲۰۲۰)

• تفلیس، گرجستان (۲۰۲۱)

• و پس از آن، گوادالاخارا در مکزیک برای سال ۲۰۲۲ انتخاب شد.

هدف اصلی این برنامه، حمایت از دسترسی برابر به کتاب و دانش، ارتقای سواد عمومی، و تقویت همکاری‌های فرهنگی میان ملت‌ها است.

گامی به سوی آینده‌ای کتاب‌محور

برنامه پایتخت جهانی کتاب در تفلیس تنها مجموعه‌ای از رویدادها نبود؛ بلکه بخشی از چشم‌انداز فرهنگی بلندمدت گرجستان برای تبدیل شدن به مرکز فرهنگی قفقاز محسوب می‌شود. با توسعه زیرساخت‌های فرهنگی، دیجیتالی‌سازی کتابخانه‌ها و گسترش آموزش عمومی، این کشور در مسیر تبدیل شدن به الگویی منطقه‌ای در زمینه ترویج مطالعه قرار گرفته است.

در پایان سال ۲۰۲۱، شهرداری تفلیس و وزارت فرهنگ گرجستان اعلام کردند که بسیاری از پروژه‌های مرتبط با این عنوان، به‌صورت دائمی ادامه خواهند یافت — از جمله پلتفرم دیجیتال ملی برای کتاب‌های الکترونیکی و برنامه‌های مطالعاتی در مدارس.

اقامت گرجستان | سرمایه گذاری در گرجستان | خرید ملک در گرجستان | مهاجرت به گرجستان