صندوق کودکان سازمان ملل متحد (یونیسف) از تصویب قانون حقوق کودک توسط پارلمان گرجستان به عنوان «یک دستاورد اساسی و تاریخی» استقبال کرد و ابراز امیدواری نمود که اجرای کامل این قانون تأثیری ماندگار بر زندگی کودکان در سراسر کشور داشته باشد. این اقدام که پس از سالها تلاش مشترک دولت، جامعه مدنی و نهادهای بینالمللی صورت گرفته، نقطهعطفی در مسیر تقویت حمایتهای قانونی و اجتماعی از کودکان گرجستان محسوب میشود.
قانون جدید؛ چارچوبی جامع برای حمایت از حقوق کودکان
بر اساس اعلام رسمی یونیسف، قانون تازه تصویبشده با عنوان «حقوق کودک»، نخستین سند جامع و یکپارچهای است که تمامی اصول، ارزشها و تعهدات مرتبط با رفاه، امنیت و رشد کودکان را در گرجستان در بر میگیرد. این قانون نه تنها نظام دولتی را در زمینه حمایت از کودکان تقویت میکند، بلکه راهنمایی عملی برای تمامی نهادها و افرادی است که در فرآیندهای تصمیمگیری مرتبط با کودکان نقش دارند — از وزارتخانهها و شهرداریها گرفته تا دادگاهها، مؤسسات آموزشی و حتی بخش خصوصی.
بر اساس مفاد این قانون، تمام سیاستها، مقررات و برنامههای دولتی باید با اصول مندرج در این سند هماهنگ شوند. همچنین دولت موظف است سازوکارهای اجرایی و نظارتی لازم برای تضمین اجرای مؤثر آن را ایجاد و تقویت کند. به گفته یونیسف، تصویب چنین قانونی در کشوری که در سالهای اخیر اصلاحات گستردهای در زمینه حقوق بشر و عدالت اجتماعی را تجربه کرده، گامی مهم در جهت همسویی با استانداردهای بینالمللی به شمار میرود.
تضمین مشارکت کودکان در تصمیمگیریها
یکی از نکات برجسته قانون جدید، تأکید آن بر مشارکت فعال کودکان در تصمیمگیریهای مرتبط با زندگیشان است. یونیسف در بیانیه خود یادآور شد: «این قانون ضمانتهای بیشتری را برای ارتقای مشارکت کودکان در تمام موضوعاتی که مستقیماً بر آنها تأثیر میگذارد، فراهم میکند. صدای کودکان باید شنیده شود و دیدگاههای آنان باید در فرآیند سیاستگذاری و برنامهریزی در نظر گرفته شود.»
این رویکرد با اصول مندرج در کنوانسیون حقوق کودک سازمان ملل متحد همراستا است؛ کنوانسیونی که گرجستان از سال ۱۹۹۴ به آن پیوسته است. بر اساس این معاهده، هر کودک حق دارد نظر خود را آزادانه بیان کند و این نظر باید متناسب با سن و بلوغ او در تصمیمگیریها لحاظ شود. تصویب قانون جدید به معنای نهادینه شدن همین اصل در نظام حقوقی داخلی گرجستان است.
حمایت یونیسف و جامعه مدنی
فرآیند تدوین و تصویب قانون حقوق کودک نتیجه سالها همکاری نزدیک میان پارلمان گرجستان، کمیته حقوق بشر و یکپارچهسازی مدنی، و نمایندگی یونیسف در تفلیس است. دکتر غسان خلیل، نماینده یونیسف در گرجستان، با تحسین این دستاورد گفت:
«تصویب قانون حقوق کودک نشانهای مهم برای هر کودک در گرجستان است. این گام تاریخی را به همه کودکان تبریک میگوییم. این قانون ابزاری حیاتی برای تضمین حق رشد، آموزش و امنیت برای نسل آینده است و مسیر بهزیستی آنان را برای سالها هدایت خواهد کرد.»
به گفته خلیل، یونیسف نقش فعالی در ارائه پشتیبانی فنی، مشاورههای حقوقی و هماهنگی با نهادهای مختلف ایفا کرده است تا این سند مطابق با استانداردهای بینالمللی تدوین شود. افزون بر این، در روند مشاوره و تدوین متن نهایی، گروههای متنوعی از جمله کارشناسان حقوق کودک، سازمانهای جامعه مدنی و حتی گروههای جوانان مشارکت داشتهاند تا قانون نهایی بازتابی از نیازها و نگرانیهای واقعی کودکان باشد.
نقش پارلمان و کمیته حقوق بشر
کمیته حقوق بشر و یکپارچهسازی مدنی پارلمان گرجستان با هدایت خانم سوفی کیلادزه نقش محوری در پیشبرد این لایحه ایفا کرده است. یونیسف در بیانیه خود از تلاشهای این کمیته قدردانی کرد و تأکید نمود که رهبری مؤثر و همکاری بیننهادی از عوامل کلیدی موفقیت این پروژه بوده است.
خانم کیلادزه در مصاحبهای پیشتر اظهار کرده بود که هدف اصلی از تدوین این قانون، ایجاد پایهای محکم برای حفاظت از کودکان در برابر خشونت، تبعیض، فقر و غفلت است. او افزود که با اجرای این قانون، دولت و جامعه گرجستان تعهدی تازه نسبت به آینده کودکان خود نشان میدهند — آیندهای که در آن هر کودک فرصت رشد، آموزش و زندگی ایمن را خواهد داشت.
تأثیرات اجتماعی و حقوقی قانون
کارشناسان معتقدند که اجرای کامل این قانون میتواند تغییرات قابل توجهی در ساختارهای اجتماعی و حقوقی گرجستان ایجاد کند. از جمله، ایجاد نهادهای نظارتی مستقل برای ارزیابی وضعیت کودکان، تدوین برنامههای ملی برای کاهش فقر کودکان، و توسعه نظامهای حمایتی در حوزه آموزش، سلامت و عدالت اطفال.
به گفته یونیسف، یکی از اهداف این قانون، تضمین حمایت برابر از همه کودکان بدون توجه به شرایط اقتصادی، قومیت، جنسیت یا موقعیت جغرافیایی است. این امر به ویژه برای گرجستان که دارای تنوع قومی و منطقهای قابل توجهی است، اهمیتی دوچندان دارد.
علاوه بر آن، قانون جدید میتواند به بهبود همکاری میان نهادهای مختلف دولتی منجر شود. تا پیش از این، مسائل مربوط به کودکان در حوزههای مختلفی چون آموزش، بهداشت، عدالت و رفاه اجتماعی پراکنده بود. اکنون با تصویب این قانون، یک چارچوب یکپارچه برای هماهنگی سیاستها و برنامهها ایجاد شده است.
تداوم همکاری برای اجرای قانون
یونیسف اعلام کرده است که به همکاری نزدیک خود با پارلمان، دولت و سایر نهادهای ذیربط برای اجرای مؤثر قانون ادامه خواهد داد. این سازمان برنامههایی برای آموزش کارکنان دولتی، افزایش آگاهی عمومی، و حمایت از پروژههای محلی مرتبط با حقوق کودک در دست اجرا دارد.
در بیانیه یونیسف آمده است:
«تصویب قانون تنها آغاز راه است. موفقیت واقعی زمانی حاصل میشود که اصول آن در عمل پیاده شود و هر کودک در گرجستان بتواند از حقوق خود بهرهمند شود.»
گرجستان در مسیر تعهدات بینالمللی
تصویب قانون حقوق کودک، گرجستان را در میان کشورهای پیشرو در منطقه قفقاز جنوبی در زمینه تطبیق قوانین ملی با استانداردهای بینالمللی قرار میدهد. طی سالهای گذشته، این کشور تلاش کرده است نظام حقوقی خود را با اصول کنوانسیونهای بینالمللی چون «کنوانسیون حقوق کودک» و «منشور اروپایی حقوق اجتماعی» هماهنگ سازد.
کارشناسان حقوقی بر این باورند که اجرای کامل این قانون نه تنها جایگاه گرجستان را در شاخصهای جهانی توسعه انسانی بهبود خواهد داد، بلکه به افزایش اعتماد عمومی نسبت به نهادهای دولتی و تقویت حاکمیت قانون نیز کمک میکند.
