ه گزارش آژانس ملی حفاظت از میراث فرهنگی گرجستان، پروژه مرمت و بازسازی قلعه تاریخی «Keselo» در منطقه کوهستانی توشتی (Tusheti) با موفقیت به پایان رسیده است. این قلعه قرون وسطایی که در بالای روستای اومالو (Omalo) واقع شده، یکی از مهمترین و شناختهشدهترین نمادهای دفاعی در شرق گرجستان به شمار میرود و اکنون پس از سالها تلاش، دوباره شکوه گذشته خود را بازیافته است.
قلعهای بر فراز تاریخ
قلعه Keselo در قرون وسطی بهعنوان یک مجموعه دفاعی کوچک اما مستحکم ساخته شد تا از روستای اومالو و ساکنان آن در برابر تهاجمات خارجی، بهویژه حملات قبایل شمال قفقاز، محافظت کند. موقعیت جغرافیایی این بنا — بر فراز تپهای بلند در دل کوههای توشتی — به آن اجازه میداد تا دیدی وسیع بر دشتها و گذرگاههای منتهی به منطقه داشته باشد.
بر اساس مستندات تاریخی، ساکنان قدیمی اومالو از برجهای قلعه برای پناهگیری در زمان خطر و مشاهده حرکات دشمنان استفاده میکردند. ساختار معماری Keselo با دیوارهای سنگی ضخیم و برجهایی باریک، نمونهای شاخص از سبک دفاعی مناطق کوهستانی گرجستان در سدههای میانه است.
منبع: agenda.ge
جزئیات پروژه مرمت
بازسازی این مجموعه توسط تیمی از متخصصان گرجی به رهبری لوزب بندزلازاده، معمار برجسته میراث فرهنگی، انجام شد. هدف پروژه، نه تنها بازگرداندن ظاهر تاریخی بنا بلکه ایجاد تعادلی میان حفظ اصالت معماری و رعایت استانداردهای ایمنی مدرن بوده است.
در چارچوب این پروژه:
-
مسیرهای دسترسی به قلعه گسترش یافته و سطح آنها برای رفتوآمد بازدیدکنندگان هموار شده است.
-
در بخشهایی که پیشتر پلههای فرسوده وجود داشت، از سنگهای تراشخورده محلی استفاده شده تا هماهنگی بصری با مصالح اصلی قلعه حفظ شود.
-
نردههای فلزی جدید برای افزایش ایمنی گردشگران نصب شده و حصارهای آسیبدیده اطراف بازسازی گردیده است.
-
همچنین بازسازی کامل یکی از برجهای سهطبقه قلعه به پایان رسیده که از جمله بخشهای شاخص و تاریخی مجموعه محسوب میشود.
این اقدامات بخشی از برنامه گستردهتری است که دولت گرجستان با همکاری نهادهای فرهنگی و گردشگری برای احیای میراث تاریخی توشتی در دست اجرا دارد.
چشمانداز آینده: از قلعه نظامی تا مرکز فرهنگی و گردشگری
به گفتهی مقامات آژانس ملی حفاظت از میراث فرهنگی، پروژه بازسازی Keselo تنها گام نخست در مسیر احیای کامل این مجموعه است. طبق برنامهریزیها، مرمت شش برج دیگر قلعه در سال آینده آغاز خواهد شد.
پس از تکمیل این مراحل، Keselo قرار است به مرکز فرهنگی و گردشگری توشتی تبدیل شود — مکانی برای معرفی تاریخ، سنتها و سبک زندگی بومی مردم این منطقه. گردشگران داخلی و خارجی نهتنها قادر خواهند بود از برجهای باستانی بازدید کنند، بلکه در آینده امکان بازسازی فضاهای نمایشی، موزهای و برگزاری رویدادهای فرهنگی در این مجموعه نیز وجود دارد.
اهمیت فرهنگی و ملی توشتی
منطقه توشتی که در شمالشرق گرجستان و در دامنههای جنوبی رشتهکوه قفقاز واقع شده، یکی از بکرترین و مرتفعترین نواحی کشور است. طبیعت چشمنواز، مسیرهای کوهستانی، و روستاهای سنگی با معماری سنتی، این منطقه را به یکی از مقاصد خاص گردشگری فرهنگی و اکوتوریسم در گرجستان بدل کرده است.
توشتی همچنین در فهرست میراث فرهنگی ناملموس یونسکو به عنوان نمونهای از حفظ سنتهای مردمی و نظام اجتماعی قبیلهای ثبت شده است. مردمان این منطقه که اغلب در فصول گرم سال به دامداری و کشاورزی سنتی مشغولاند، هنوز بسیاری از آداب و رسوم قرون گذشته را حفظ کردهاند.
در چنین بستری، بازسازی قلعه Keselo تنها بازگرداندن یک بنای تاریخی نیست، بلکه احیای بخشی از هویت فرهنگی و حافظه جمعی مردم توشتی به شمار میآید.
اظهارنظر کارشناسان
کارشناسان میراث فرهنگی بر این باورند که مرمت Keselo میتواند تأثیر قابل توجهی بر توسعه گردشگری در مناطق کوهستانی گرجستان داشته باشد.
به گفتهی «نیکا زویادزه»، کارشناس تاریخ معماری قفقاز، «پروژههای اینچنینی به ما کمک میکند تا میان گذشته و آینده پیوندی زنده برقرار کنیم. Keselo فقط یک بنا نیست، بلکه روایتگر قرنها مقاومت، همزیستی و هویت مردمی است که در دل کوهستان زیستهاند.»
او همچنین افزود که احیای چنین سازههایی میتواند به تثبیت جایگاه گرجستان در نقشه گردشگری فرهنگی اروپا کمک کند و فرصتهای شغلی جدیدی برای جوامع محلی ایجاد نماید.
تلاشهای دولت گرجستان برای حفاظت از میراث تاریخی
در سالهای اخیر، دولت گرجستان برنامههای گستردهای برای حفاظت و مرمت آثار تاریخی در مناطق دورافتاده کشور آغاز کرده است. از بازسازی برجهای سنگی در مناطق سوانتی و خِوْسورتیا گرفته تا احیای صومعهها و قلعههای باستانی در کاختی و متسختا، سیاست کلی کشور بر حفظ و معرفی تاریخ غنی خود به نسلهای آینده متمرکز است.
در این میان، مشارکت جامعه محلی نقش مهمی ایفا میکند. بسیاری از پروژههای مرمتی، با همکاری داوطلبانه ساکنان و حمایت مالی بخش خصوصی انجام میشود. پروژه Keselo نیز از این قاعده مستثنا نیست و بخش قابل توجهی از نیروی کار آن از اهالی منطقه اومالو و توشتی تأمین شده است.
احیای گردشگری فرهنگی در قفقاز
احیای قلعه Keselo در زمانی صورت میگیرد که گرجستان تلاش دارد جایگاه خود را به عنوان یکی از مقاصد اصلی گردشگری فرهنگی در منطقه قفقاز تقویت کند. با توجه به افزایش تعداد بازدیدکنندگان بینالمللی پس از دوران همهگیری، دولت گرجستان سرمایهگذاری در زیرساختهای گردشگری را بهطور چشمگیری افزایش داده است.
بازسازی بناهایی مانند Keselo نهتنها جنبهی تاریخی دارد، بلکه به توسعه اقتصادی و اجتماعی مناطق روستایی نیز کمک میکند. پیشبینی میشود که با افتتاح کامل این مجموعه، بازدید از توشتی افزایش یافته و روستاهای اطراف از منافع اقتصادی گردشگری بهرهمند شوند.
